تحلیل گفتمان انتقادی مفهوم آزادی در نظام مردم‌‌سالاری دینی از منظر آیت ‌الله خامنه‌‌ای

این مقاله به دنبال فهم نگاه آیت ‌الله خامنه‌‌ای به مقوله آزادی است و سوال اصلی آن عبارت است از این‌که آزادی در اندیشه سیاسی آیت ‌الله خامنه‌‌ای چه معنا و مفهومی دارد و محدودیت‌‌های آن چیست؟ نتیجه حاصل از این پژوهش نشان می‌‌دهد آزادی موردنظر ایشان در نظام مردم‌‌سالاری دینی، آزادی در چارچوب قوانین اسلامی است و این مفهوم در مقابل آزادی لیبرالی قرار دارد. ایشان در گفتمان خود به غیریت­‌سازی با جریان لیبرالیسم که داعیه‌­دار آزادی در ایران و جهان است می‌­پردازد. بر این اساس آزادی لیبرالی را، آزادی در چارچوب تفکر اومانیستی قلمداد می‌‌کنند که انسان را دایر مدار عالم در نظر می‌‌گیرد و در مقابل این تفکر آزادی در مفهوم اسلامی را مفصل­‌بندی می­‌نماید که در آن آزادی در چارچوب جهان­‌بینی توحیدی معنا می‌­یابد. به ‌طور کلی از نظر ایشان، میان آزادی از دیدگاه اسلام و غرب چهار تفاوت اساسی وجود دارد: اول آنکه: در غرب، آزادی انسان، منهای حقیقتی به نام دین و خداست، در حالی که در مکتب اسلام، آزادی ریشه­ای الهی دارد. دوم آنکه: در تفکر غربی چون حقیقت و ارزش‌‌های اخلاقی نسبی است، آزادی نامحدود است. ولی در اسلام ارزش‌‌های ثابت وجود دارد و آزادی با این ارزش­‌ها محدود می‌‌شود. سوم آنکه: در غرب، حد آزادی را منافع مادی تشکیل می‌‌دهد. اما در منطق اسلامی مرز آزادی، ارزش‌‌های معنوی است و چهارم آنکه: آزادی در تفکر غربی با تکلیف منافات دارد درحالی­که در اسلام آزادی آن روی سکه تکلیف است. در این مقاله برای فهم مفهوم آزادی در اندیشه آیت ‌الله خامنه‌‌ای از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بهره برده شده است.